Karnawał 2025

Karnawał zwany w Polsce "zapustami" lub "mięsopustem" to czas zimowych zabaw, maskarad, pochodów i balów. Słowo karnawał wywodzi się od włoskiego carnevale ("mięso żegnaj") oraz innych nazw o podobnym znaczeniu. Wszystkie odnosiły się do pożegnania z mięsem czyli przygotowaniach do Wielkiego Postu i oczekiwania na Wielkanoc. Inne dużo starsze znaczenie nazwy (łac. carrus navalis) odnosi się do wozu w kształcie okrętu, który w starożytnym Rzymie 5 marca uczestniczył w procesji podczas Navigium Isidis, festiwalu ku czci Izydy. Okres karnawału wpisuje się również w rytmy natury i zwiastuje bliskie nadejście wiosny, stąd też naukowcy doszukują się jego początków w kultach płodności i kultach agrarnych, wegetacyjnych. Wysokie skoki mające na celu przebłaganie bogów i uzyskanie równie wysokich plonów miały przybierać formę tańca, stąd porównanie do zabawy karnawałowej.

Kiedy zaczyna się karnawał 2025?

Jak zawsze data rozpoczęcia karnawału jest stała, zaczyna się 6 stycznia czyli w święto Trzech Króli. W 2025 roku jest to Niedziela.

Do kiedy trwa karnawał 2025?

Karnawał trwa do Środy Popielcowej, która jest świętem ruchomym i przypada 46 dni przed Wielkanocą. W 2025 roku Popielec wypada 5 marca, co oznacza 58 dni pysznej zabawy. Jej ostatni dzień wypadnie we wtorek, który w Polsce nazywamy "śledzikiem". Będzie to 4 marca. Ostatni tydzień karnawału rozpocznie się od tłustego czwartku 27 lutego, a ostatnia sobota karnawału przypadnie 1 marca.

Historia karnawału

Karnawał jaki znamy swój początek miał we Włoszech w drugiej połowie X wieku. Pierwsza wzmianka pochodzi z dokumentu doży Wenecji Vitale Faliero z 1094 roku, w którym mowa jest o publicznej rozrywce i tam też po raz pierwszy pojawia się słowo "Carnevale". Od XIV w. karnawał trwał sześć tygodni, od 26 grudnia do Środy Popielcowej. Istotą karnawału było zapewnienie anonimowości dzięki noszonym maskom i kostiumom, co z kolei pozwalało na zatarcie wszelkich podziałów przynależności do klas społecznych, płci lub religii. Był to czas wyzwolenia z codziennych obowiązków, obyczajów, czas w którym można było bezkarnie drwić z duchowieństwa, arystokracji czy władzy.

Karnawał w Wenecji

W XVIII wieku karnawał wenecki osiągnął szczyt popularności, również w Europie, skąd przybywały do miasta tysiące ówczesnych turystów żądnych mocnych wrażeń. A zapewnił im to m.in Giacomo Casanova, pisarz wenecki, który był jednym z największych przedstawicieli libertyńskiego sposobu życia w ówczesnej Wenecji. Francuska okupacja miasta przez Napoleona w 1797 roku, a potem okupacja austriacka kładzie kres wielowiekowej tradycji. Wprawdzie zabawy karnawałowe odbywały się w dalszym ciągu na niektórych lagunach, ale nie miały już tak nieskrępowanego charakteru jak miało to miejsce wcześniej. Pewien renesans karnawału w Wenecji nastąpił dopiero w 1979 r.

Karnawał na świecie

Warto jednak wspomnieć, że karnawał to nie tylko Wenecja. Największa i obecnie najbardziej znana zabawa karnawałowa odbywa się oczywiście w Rio de Janeiro. Inne miejsca, w których karnawał jest obchodzony wyjątkowo radośnie to Wyspy Kanaryjskie oraz Niemcy.

Rio de Janeiro (Carnaval do Brasil) jest największym karnawałem na świecie, wpisanym do Księgi Rekordów Guinessa, w 2014 roku na ulicach Rio bawiło się 5 mln osób. Przeniesiony do Brazylii przez Portugalczyków pierwotnie miał inny charakter niż ten który znamy obecnie za pośrednictwem mediów. Dopiero na początku XX wieku karnawał w Rio zaczął przybierać znaną nam formę. Wizytówką karnawału w Rio od lat 50-tych XX wieku są parady szkół samby (escolas de samba) na Sambodromie.

Karnawał w Santa Cruz de Tenerife (z hiszp. Carnaval de Santa Cruz de Tenerife) jest uważany za drugi pod względem popularności na świecie po karnawale w Rio de Janeiro. Santa Cruz to największa miejscowość na Teneryfie, która z kolei jest największą wyspą w archipelagu Wysp Kanaryjskich. Tradycja urządzania zabaw karnawałowych przywędrowała na Teneryfę prawdopodobnie w XVI wieku z Europy i podobnie jak w Europie, a potem w Brazylii początkowo był to zwyczaj kultywowany przez niższe warstwy społeczne. Pod koniec XIX w. karnawał stał się znany w Europie i do Santa Cruz zaczęli ściągać liczni turyści. Okres wojny domowej i dyktatury generała Franco przyniósł chwilowy zakaz urządzania karnawałowych imprez jednak już od 1967 roku karnawał wrócił do kalendarza imprez jako oficjalne święto.

Równie hucznie obchodzi się karnawał (Karneval, Fastnacht, Fasching) w Niemczech choć w różnych częściach Niemiec nazywa się i obchodzi się go nieco inaczej. Najszybciej zaczynają się bawić mieszkańcy północnej Nadrenii Westfalii. Tam 11 listopada o godzinie 11.00 startuje tzw. "piąta pora roku" (die fünfte Jahreszeit). To właśnie w Nadrenii w XIX w. ukształtował się dzisiejszy charakter karnawału, a Kolonia jest uważana za stolicę karnawału w Niemczech, gdzie w zapustny (różany) poniedziałek (Rosenmontag) bawi się nawet milion osób. Jest to ostatni poniedziałek przed Środą Popielcową i uważa się go za kulminacyjny moment karnawału. Tego dnia odbywają się parady przebierańców (Rosenmontagszug), a z platform rozrzucane są słodycze. W ostatni czwartek karnawału (Weiberfastnacht) w Nadrenii i Westfalii kobiety nożycami obcinają mężczyznom krawaty przejmując symbolicznie władzę, a w ostatni wtorek karnawału (Fastnachtsdienstag) jednym z rytuałów kończących ten okres jest tzw. Nubbelverbrennung, czyli spalenie słomianej kukły symbolizującej popełnione grzechy.

W Polsce ostatni tydzień karnawału jest obchodzony hucznie choć nie tak jak w Rio czy choćby w Niemczech. Tzw. ostatki, zapusty zaczynają się w tłusty czwartek, a kończą się zawsze we wtorek, zwany w Polsce "śledzikiem". Następny dzień – Środa Popielcowa – oznacza początek Wielkiego Postu i oczekiwania na Wielkanoc.

• ❮ Karnawał 2024
• Karnawał 2026 ❯